Hindu iken Müslüman olan rehber, İngiltere’de Türklerin ve Müslümanların izlerini sürüyor

İngiltere’de düzenlenen birinci Müslüman tarih tiplerinin öncüsü olan turist rehberi Abdulmaalik Tailor, başta Londra olmak üzere ülkenin dört bir yanında yaklaşık 50 farklı rotada Müslümanların bıraktığı izleri takip ediyor. Tailor, sırf tarihi yerleri gezdirmekle kalmıyor, birebir vakitte bu yerlerin kıssalarına can vererek unutulmuş Müslüman mirasını tekrar keşfedilmesini sağlıyor.

TARİHİN İÇİNDE BİR YOLCULUK

Tailor’ın çeşitlerinde, İngiltere’de iz bırakmış Müslüman şahsiyetlerin ve olayların yaşandığı noktalarda anlatılan öyküler, iştirakçileri adeta vakitte bir seyahate çıkarıyor. Londra’daki Osmanlı mirasından, İngiltere’ye katkı sunmuş Müslüman bilim beşerlerine kadar birçok farklı ayrıntısı gün yüzüne çıkaran rehber, keşfettiği her yeni bilgiyi titizlikle paylaşıyor.

KENDİ SEYAHATİ: HİNDU BİR GENÇTEN MÜSLÜMAN BİR REHBERE

Abdulmaalik Tailor’ın kendi kıssası de en az anlattıkları kadar ilgi alımlı. Hindu bir ailede büyüyen Tailor, 17 yaşında merakla oruç tutmaya başladı. Bir yıl sonra, Kıbrıslı bir Türk aracılığıyla Londra’nın kuzeyindeki Ramadan Camii’ne giderek İslam’ı kabul etti. O anı “Sonsuz üzere gelen beş saniyeydi” diye tanımlıyor.

Dini arayışında şuurlu bir seçim yaptığını vurgulayan Tailor, “İnançlı bir Hindu olarak yetiştirildim, Hackney’de bir Yahudi mahallesinde büyüdüm ve İngiltere Kilisesi’ne bağlı bir okulda okudum. Lakin en az maruz kaldığım din olan İslam’a yöneldim.” diyerek dönüşüm sürecini anlatıyor.

Ancak bu karar, ailesi tarafından sert bir reaksiyonla karşılandı. Başlarda sadece kelamlı reaksiyonlarla başlayan baskılar, vakitle fizikî şiddete dönüştü. “Oruç tuttuğumu anladıklarında evvel kelamlı, sonra fizikî hücumlar başladı, hatta beni öldürmeye bile kalkıştılar.” diyor. Ailesinin saldırısından kaçan Tailor, bir mühlet mescide sığınmak zorunda kaldı. Fakat burada da huzur bulamadı; ailesi onu orada bile rahat bırakmadı.

MÜSLÜMAN MİRASININ İZİNDE

Tailor, etrafındakilerin İngiltere’deki Müslüman geçmişi hakkında bilgi sahibi olmamasını fark ettiğinde, bu boşluğu doldurmak için kolları sıvadı. Bugün düzenlediği cinsler, İngiltere’de Müslümanların tarihine dair bilinmeyen pek çok ayrıntısı açığa çıkarıyor.

Londra’da bilinen birinci bayram namazı da Tailor’ın keşiflerinden biri. 1894 yılında Chingford’da kılınan bu namazın izini süren rehber, bu bilgiyi bulduğunda yaşadığı şaşkınlığı “Gece yarısı araştırma yaparken öğrendiğimde neredeyse sandalyeden düşüyordum.” kelamlarıyla anlatıyor. Belediye liderine bu tarihi olaydan bahsettiğinde onun da çok şaşırdığını belirtiyor. Tailor’ın eforları sayesinde bugün bu noktanın tarihî ehemmiyeti vurgulanarak bir otelin duvarına mavi bir plaka yerleştirildi.

Bu bayram namazı, Osmanlı’nın Londra Büyükelçiliği ve Anjuman-ı Islam Derneği tarafından organize edilmişti. Tailor, bu üzere unutulmuş olayları gün yüzüne çıkararak İngiltere’deki Müslüman mirasının bilinirliğini artırıyor.

İNGİLTERE’NİN BİRİNCİ MÜSLÜMAN LORDU: ABDUL RAHMAN (HENRY STANLEY)

Tailor’ın tiplerinde anlattığı en dikkat cazibeli öykülerden biri de İngiltere’nin birinci Müslüman Lordu olan Henry Stanley’e ilişkin. İngiliz aristokrasisinin güçlü isimlerinden biri olan Stanley, İstanbul’da diplomat olarak misyon yaparken Müslümanlığı seçti. “Abdul Rahman” adını alan Lord Stanley, İngiltere’nin birinci Müslüman Parlamento üyesi olarak tarihe geçti.

Galler’de bulunan cet topraklarında üç meyhaneyi kapatan Stanley, bölgede bulunan kiliselerin onarımı sırasında İslam sanatının izlerini taşıyan vitraylar kullanarak inancını yansıttı.

TÜRK POLİSİ “MISRİ”, İNGİLTERE’DE BİR LAKABA DÖNÜŞTÜ

Tailor’ın araştırmaları sırasında keşfettiği bir öbür enteresan ayrıntı, Londra Metropolitan Polisi içinde bir Kıbrıs Türkü’nün soyadının lakaba dönüşmesi. 1967 yılında Londra Polis Teşkilatı’na katılan ‘Mısri’ soyadlı Kıbrıslı Türk, İngiltere’deki birinci Müslüman ve Türk polis memurlarından biri oldu. Yabancı lisanları bilmesi sayesinde, bilhassa göçmen mahallelerindeki olaylara müdahalelerde misyon aldı.

Yıllar sonra Tailor, Londra’da vazife yapan polis memurlarıyla konuştuğunda, teşkilat içinde “İngiliz olmayan bir polis getirin” dendiğinde “Bir Mısri bulun” denildiğini öğrenerek şaşkınlığa uğradı. Bu lakap, İngiliz olmayan polis memurları için kullanılmaya başlanmıştı.

PARMAK İZİNİN İSİMLİ KULLANIMINDA MÜSLÜMAN BİR POLİS ÖNCÜYDÜ

Londra Metropolitan Polisi, parmak izini hatalıların kimlik tespitinde kullanan birinci teşkilatlardan biri olarak bilinir. Lakin Tailor’ın araştırmalarına nazaran, bu sistem İngiltere’ye bir Müslüman sayesinde taşınmıştı.

1903-1918 yılları ortasında Londra Emniyet Müdürü olan Sir Edward Henry, parmak izinin isimli süreçlerde kullanımını Hindistan’da birlikte çalıştığı Müslüman polis memuru Gazi Azizul Hak’tan öğrenmişti. Azizul Hak’ın katkıları uzun yıllar gölgede kalsa da, bugün İngiltere’de İsimli Bilimler Topluluğu tarafından ismine verilen bir ödül bulunuyor.

GÖRÜNMEYENİ GÖRÜNÜR KILMAK

Bugün, Tailor’ın düzenlediği cinsler, İngiltere’deki Müslüman varlığını ve tarihini daha görünür hâle getirmeyi amaçlıyor. Parlamento binasından Londra’nın orta sokaklarına kadar pek çok noktada anlatılan bu öyküler, İngiltere’deki Müslümanların tarihî derinliğini ve kültürel katkılarını gün yüzüne çıkarıyor.

Geçmişin izini süren Abdulmaalik Tailor, yalnızca bir rehber değil; birebir vakitte unutulmuş kıssaları günümüze taşıyan bir tarih anlatıcısı.

“EJDERHA ÜZERE SİLAHLAR”

Londra’nın merkezinde, birkaç yüz metre aradaki 3 nokta, Osmanlı’dan izler taşıyor. Bunların başında Kraliyet Atlı Muhafız Birliği’nin merasim alanındaki Osmanlı topu geliyor.

Tailor’ın tiplerinde da yer alan topun kitabesi üretim yılını 1524, İngiltere’ye geliş yılını ise 1801 olarak gösteriyor. Yasal Sultan Süleyman periyodu topunun üzerinde “Çağın büyük sultanı ve kumandanı Süleyman. Ejderha üzere silahlar, gök gürültüsü üzere kükreyerek nefes aldıklarında düşman kaleleri yerle bir olsun. Hicri 931.” yazılı.

Tailor’a nazaran dünyaca ünlü Trafalgar Meydanı’nın ismi, Arapçada “Mağara Burnu” manasına gelen “Taraf al-Ghar” kelimesinden geliyor.

İngilizlerin İspanya kıyılarındaki Trafalgar’da kazandığı ünlü deniz zaferinin isminin verildiği meydanda savaşın kahramanı Amiral Horatio Nelson’un da heykeli bulunuyor.

Yaklaşık 52 metre yükseklikteki sütunun üzerinde yer alan heykelde, Amiral Nelson’un başlığında nişan yer alıyor.

“Çelenk” ismindeki bu nişan, Nil Savaşı’nda Mısır’ın Fransızlara karşı savunulmasında gösterdiği muvaffakiyetten ötürü Sultan 3. Selim tarafından Nelson’a verildi.

Greenwich’teki Deniz Müzesi’nde sergilenen elmaslarla süslü çelenk, 1950’de müzeden çalındı ve bir daha görülmedi.

Osmanlı Sultanı’nın Londra’ya ayak bastığı nokta: Charing Cross

OSMANLI SULTANININ LONDRAYA AYAK BASTIĞI NOKTA: CHARING CROSS

Trafalgar Meydanı yakınlarındaki Charing Cross İstasyonu da Osmanlı izlerini barındırıyor. Bu istasyon, Avrupa’yı ziyaret eden birinci Osmanlı Sultanı Abdülaziz’in Londra’da indiği nokta özelliğini taşıyor.

Tailor’a nazaran bayanların yoluna çiçekler ve mendiller atarak karşıladığı Sultan Abdülaziz, kentteki birçok aktifliğe davet edildi ve onuruna Londra Belediyesinin eski binası Guildhall’da verilen yemeğe katıldı.

O günlerde kentin İngiliz ve Osmanlı bayraklarıyla süslendiğini anlatan Tailor, Guildhall’da 18 Temmuz 1867’de gerçekleştirilen yemeğin menüsünü de gösterdi.

Tailor, Sultan Abdulaziz’in kendisinden evvelki padişah ağabeyi Sultan Abdülmecid’e “Dizbağı Nişanı”nın verilmesi nedeniyle “Hindistan Yıldızı”nı reddettiğini, bu nedenle kendisine de birebir nişanın takdim edildiğini anlattı.