Suriye’nin süreksiz anayasası belirlendi

Esad rejiminin düşmesiyle yeni bir devrin kapılarının aralandığı Suriye’de, yapılandırma süreci süratle devam ediyor.

8 Aralık 2024’te devrilmesinin akabinde ülke idaresinin başına geçen süreksiz Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara, ıslahat çalışmalarına sürat vermiş ve süreksiz anayasa hazırlıklarını başlatmıştı.

Kalıcı anayasa hazırlanana kadar ülkenin temel yasası olarak kullanılacakgeçici anayasa metni onaylandı.

SURİYE’NİN 5 YILLIK YOL HARİTASI

53 unsurdan oluşan süreksiz anayasa vazifesi görecek beyanname, daha evvel 3 yıl olabileceği söz edilen geçiş devrini de 5 yıl olarak belirledi.

TOPLUMUN TELAŞLARINA KARŞILIK VERİYOR

Beyannameyi bu ay başında Şara tarafından oluşturulan 7 kişilik bir komite hazırladı. Kalıcı anayasa için ise yeni bir komite oluşturulması öngörülüyor.

Ülke genelinde otorite kurmaya çalışan Şara idaresi, son devirde Esad rejimi yanlıları, ülkenin güneyindeki Dürzi topluluğu ve ülkenin kuzeydoğusunda bulunan terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik askeri ve diplomatik adımlar atarken, beyannamenin kimi unsurları bu mevzulara direkt temas ediyor.

DEVLET LİDERİNE MÜSLÜMAN OLMA ZORUNLULUĞU

Ayrıca Avrupa Birliği ve ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırma konusunda öncelikli olarak değerlendirdiği bayanların ve etnik, dini azınlıkların demokratik haklarının korunması mevzuları da beyannamede yer alıyor.

Eski anayasada yer alan, devlet liderinin “Müslüman olması” şartını ve yasamanın temel kaynağı olarak İslam kanunlarının temel alınması özelliğini taşıyan beyannamede öne çıkan noktalar ise şunlar:

İNANÇ VE SÖZ ÖZGÜRLÜĞÜ

– Bütün vatandaşlar, kanun önünde eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. Irk, din, cinsiyet yahut soy farkı gözetilerek ayrımcılık yapılamaz.

– İnanç özgürlüğü teminat altındadır. Devlet, tüm semavi dinlere hürmet gösterir ve ibadet özgürlüğünü teminat altına alır

– Dini cemaatlerin ferdî statüleri, inançlarına ve şeriatlarına uygun olarak korunur ve uygulanır.

– Devlet, tabir, fikir, basın, yayın ve medya özgürlüğünü teminat altına alır.

KADIN HAKLARI VURGUSU

– Devlet, insan haklarını ve temel özgürlükleri milletlerarası kontratlara ve insani normlara uygun biçimde muhafazayı taahhüt eder.

– Devlet, bayanın toplumsal pozisyonunu ve etkin rolünü müdafaayı ve her türlü şiddet ile ayrımcılığa karşı korunmasını taahhüt eder.

– Yargı bağımsızdır. Yargıçlar yalnızca kanuna ve vicdanlarına bağlıdır.

– Hiçbir cürüm yahut ceza, yasal bir düzenleme olmadan uygulanamaz. Hatalı olduğu kanıtlanana kadar herkes günahsız kabul edilir. Harikulâde mahkemeler kurulamaz.

“GÜVENLİK VE ÖZGÜRLÜK İSTİKRARI VAR”

Geçici Anayasa Komisyonu Başkanı ve Mardin Artuklu Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdulhamid el-Awak, evvelki gün düzenlenen imza merasiminde basına beyanname metniyle ilgili açıklamalarda bulundu.

Beyannamenin “toplumsal güvenlik ile haklar ve özgürlükler ortasında istikrar kurmayı” amaçladığını söyleyen el-Awak, beyannamenin birebir vakitte kuvvetler ayrılığı prensibini teyit ettiğini belirtti.

Bu kapsamda özel mahkemeler ve harika yargı organlarının kaldırılacağını aktaran el-Awak, devlet liderine evvelki anayasada tanınan istisnai yetkilerin büyük oranda kaldırıldığını belirterek liderin geçiş devrinde harikulâde hal ilan etme yetkisine sahip olacağını kaydetti.

HALK KOMİTESİ KURULUYOR

Beyannamenin kalıcı anayasanın kabulü ve seçimlerin gerçekleşmesine kadar süreksiz bir parlamento olarak vazife yapacak Halk Komitesi kurduğunu anlatan Suriyeli teknokrat, komite üyelerinin üçte ikisinin süreksiz lider tarafından seçilen bir komite tarafından, üçte birinin ise direkt lider tarafından atanacağını söyledi. El-Awak kelam konusu komitenin yasamada büsbütün kelam sahibi olacağını aktardı.