Hakan Fidan’ı tebessüm ettiren soru: Alanda ana aktör müyüz

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, tv100 canlı yayınında genel yayın yönetmeni Deniz Gürel ve moderatör Başak Şengül’ün sorularını yanıtladı.

Gündeme dair açıklamalarda bulunan Bakan Fidan, Türkiye’nin sahada ne kadar faal olduğuna dair soruya gülümseyerek karşılık verdi:

TÜRKİYE ALANDA ANA AKTÖR MÜ

Bazı tanımlamaları gözden geçirmemiz gerikiyor. Bir mevzuda menfaatinizi tanımlarsınız ve bu menfaatin hayata geçmesi sizin için değerlidir. Günün sonunda bizim için değerli olan ortaya koyduğumuz amaçların hayata geçmesi. Bu hayata geçerken ortaya çıkan sembolizm ve bunun üzerinden tartışma üretilmesi biraz yoksul bir anlayış. Daha engin bir görüşe sahibiz. Bir de bunu lokal siyasetin gündemi haline getirdiğinizde buradan çıkış olmaz.

Bizim bir yerde bir coğrafyada sonuç görmek istiyoruz bunun ortaya çıkması değerli. Türkiye’nin kendi bölgesinde politik vizyonu var. Politik vizyonumuz bölgedeki çatışmaların bittiği ve artık iktisadın kalkındığı bir vizyon. Bunlar olurken Türkiye’nin Suriye’de, Ukrayna’da, Kafkasya’da, Gazze’de görmek istediği sonuçlar çok değerli. Bunların hepsinde Türkiye’nin değişen ölçülerde rol aldığını söyleyebiliriz.

Türkiye’de iç siyasette sıkışmış olan ögeler dış siyasete ait birtakım dar cümleler söylüyorlar.

Bakan Fidan’ın başka açıklamaları ise şöyle:

SURİYE’DEKİ GELİŞMELER VE BAKAN FİDAN’IN ŞAM ZİYARETİ

Suriye ziyaretimiz değerli bir ziyaretti. Geçtiğimiz yılın 8 Aralığında Suriye’de yeni bir devir başladı. Çok büyük bir tarihi fırsat getirirken Suriye halkı ve bölge için birebir vakitte birçok sorunun de başlangıç noktası oldu. Yeni idare ve Suriye halkı ardında ülkeyi yokluğa, imkansızlığa, açlığa bırakmış bir önderin kalıntısıyla baş başa kaldılar ve şu anda sistem kendini yine ayağa kaldırmaya çalışıyor. Hem uluslar ortası toplumun hem de komşular olarak bizlerin her türlü dayanağına muhtaçlığı var.

Bu bizlerin tarihi mesuliyetimiz. Çağdaş bir devlet imkanını kullanarak onlara her türlü takviyesi götürmek değerli. Öbür taraftan Türkiye olarak bizim yaşamsal çıkarlarımız var, başta güvenliğimiz olmak üzere. Suriye’nin içinde bulunduğu kuralları suistimal eden terör örgütleri vardı. O hususları görüşmek, mevcut gelişmeleri gözden geçirmek ve 2 ülke ortasında gündeme gelmesi gereken başka hususlar da var. Güç ve yardım üzere… Bunların hepsini ele aldık. Âlâ ve verimli bir ziyaret oldu. Beraberinde Savunma Bakanımız ve MİT Liderimiz vardı. Bu hususlarda da ayrıntılı görüşmeler yaptık.

ÜRDÜN ZİYARETİNİN DETAYLARI

Geçtiğimiz hafta Ürdün’deydik. Orada Türkiye’nin çerçevesini evvelden oluşturduğu DEAŞ’a karşı uğraş platformunun temelleri atıldı. Suriye bunun kıymetli bir ayağı. Bununla ilgili görüşmeler yaptık. Yeni düzeneğin teknik özellikleri ve birtakım parametrelere baktık. Akabinde Şam idaresi ile YPG ortasında varılan mutabakatın üzerinden geçtik. Bununla birlikte bölgesel güvenlik mevzularına da yakından baktık.

SURİYE’DE YAŞANAN ÇATIŞMALARIN KAYNAĞI NE?

Daha evvel de bu bahse ait provokasyon uyarısı yapmıştık. Bu birinci yahut son da olmayacak. Bu cinsten provokasyonlara karşı idari ve siyasi önlemler değerli. Bu provokasyon Nusayri kısmın provoke edilmesine yönelik bir proje olduğunu görüyoruz. Eski rejim ögelerinin bir tuzakla hükümet birliklerine saldırması belli ölçüde askeri öldürmeleri ve ardından ortaya çıkan sivil ögelerin da iki taraftan karıştığı bir bahis. Bilhassa Nusayri ve Sünni hassasiyetinin bulunduğu bir yerde yakın tarihinde kimi acıları yaşamış bir toplumun yaraları bu kadar tazeyken provokasyona bu kadar açık bir yaranın olduğu ortada.

Yeni idare bu çeşitten rövanşist bir tutuma girmeyince, aklı selim, makul bir yaklaşım sergileyince bu sefer umduğunu bulamayan kimi çevreler provokasyonu kendileri örgütlediler. Bu provokasyonunun gerisinde Şara idaresinin bunların sorumlularının bulunacağı ve bu taarruzların hiçbir biçimde kabul edilmeyeceğine ait yaklaşımı da epeyce değerliydi.

Türkiye olarak da bizim baştan beri davetimiz bu. Anayasal çerçeve sonucunda bütün toplumsal kesitlerin birbirlerini kucaklaması gereken bir anlayıştan bahsediyoruz.

Bizim bölgemizde çeşitli mezhep kümeleri var. Sünniler olduğu kadar Aleviliğin, Şiiliğin farklı mezhep kümeleri da var. Irak’taki 12 İmam Şiiliğinin, Suriye’deki Nusayriliğin yahut Türkiye’deki klasik Bektaşi-Alevi geleneği… Bunlar birbirinden farklı özellikler lakin günün sonunda başka Sünni kesitten ayrıldıkları için buradan toptancı bir yaklaşımla bir mezhepçi ayrıma gidilmesi gündeme gelebiliyor. Bütün bunların üstüne çıkacak bir anlayış geliştirerek çağdaş devletin toplumun bütün bölümlerini kucaklaması burada en öncelikli olan.

Türkiye’de kimi çevrelerin ucuz bir siyaset lisanı kullanarak yakın etrafımızda olan birtakım gelişmelerin aynasını Türkiye’ye tutması ve diğer bir yerdeki tansiyonu Türkiye’de bir taban bulmaya yönelik bir operasyona dönüştürmesi bahtsız bir yaklaşım.

SDG’NİN SURİYE HÜKÜMETİNE KATILMASI

Bizim en baştan beri söylediğimiz şuydu: Yeni Suriye idaresinin YPG işgaline ve korsanlığına son verecek inisiyatifi ele alması gerekiyor. Her vakit için yeni idareye telkinimiz Suriye Kürtlerinin haklarının verilmesi. Esad periyodunda bu malesef sağlanmamıştı. Artık bu türlü bir tarihi fırsat var. Buna karşılık bölgede gayriresmi olan terör faaliyetlerine bulaşan bütün denklem dışına çıkması hayatın olağana dönmesi, bütün nüfuzların olağan bir hayata dönmesi elzem.

Artık 21’inci yüzyılda herkesin memnunluğu ve refahı yaşadığı bir dünyada hala hududumuzda silahların kan kusması kabul edilebilir bir şey değil. Bizim için hassas olan güvenliğe ait hususlar var. Bilhassa YPG ile ilgili olan hususlarda ileriye yönelik tezgahlar başta olmak üzere her şey gündemde olabilir. Güzel niyetle imzalanmış olan bir muahede varsa gereği yapılsın. Lakin orada ileriye yönelik döşenmiş mayınlar olabilir. Türkiye olarak bunu yakından gözetliyoruz. İnşallah çok fazla kan dökülmeden sulh içinde olağan hayata geçiş olur ve terör biter.

SURİYE’DE KÜRTLERE OTONOMLUK İDDİALARI

Otonomi yahut özerklik arayışına ait bir taviz olduğunu düşünmüyoruz. Bu, çağdaş ve yeterli bir şey de değil. Bizim coğrafyamızda hiç âlâ değil.

Birini otonom yaptığınızda ona aslında farklı muamele ediyorsunuz. Ben yıllardır bu lisanın kime ne menfaat getirmeye çalıştığını hiç anlayamadım. Bu bir düzgünlük değil.

Hiç kimsenin kendisini azınlık hissetmeden, eşit imkânlarla daha büyük bir refahın özel bir kesimi olduğunu hissetmesi gerekir. Bizim coğrafyamızda bir kümesi otonom yaparsanız, o geri kalan refahtan istifade edemez.

Suriye’de idarenin de bu türlü bir anlayışı yok. Oradaki Kürtlerin talebinin de ben bu istikamette olduğunu düşünmüyorum.

PKK BÜSBÜTÜN TASFİYE OLACAK MI?

İmralı’dan yapılan davetle örgütün kurucu önderinin örgütün kendisini feshetmesi vaktinin geldiğini ve geçtiğini söyledi. Bu mevcut gerçeklerle de örtüşen bir mevzu. Umarız bu davete örgüt kulak verir. Biz devlet olarak bunu esasen yıllardır söylüyoruz.

Son 15 yıldır Türkiye’deki demokratik ortamın meyvelerini verdiği ortamı görmeyip hala eski metotlarla soğuk savaş periyoduna devam eden bir yapının kendisini çoktan sorgulaması ve feshetmiş olması gerekirdi. Aslında 2013’te bu sürece girilmişti. Ancak Suriye’deki birtakım fırsatları varmış üzere göstererek örgütü kandırdılar. O vakit aklını çelen bölgesel aktörlerin kimler olduğunu örgüt biliyor.

Bu olayın çabaya bakan kısmında Türkiye 10 sene öncesine göre katbekat ileride. Bu süreçte geliştirdiğimiz yeni anlayışlar, teknolojiler var. Yalnızca terörle uğraşa değil birebir anda birden fazla savaşın içinde olduk. Bugüne gelecek olursak yapılan davete kulak verilmeli ve bunun tarihi bir fırsat olarak görülmesi ve örgütün kendisini feshetme sürecini başlatması gerekiyor.

“HER TÜRLÜ SENARYOYA HAZIRIZ”

Biz yıllardır ne yapıyorsak onu yapacağız. Demokrasimizi sağlamlaştırmaya ilerletmeye devam edeceğiz ve en yıkıcı güçle düşmanlarımızla savaşacağız. Artık örgüt yöneticilerinin de İmralı’dan gelen davete karşılık verip bundan kurtulması gerekiyor ki siyasi ayak da bir vesayetten kurtulsun. DEM uzun müddettir bir vesayet altında siyaset yapmaya çalışıyor. Örgütün silahlı terör ögelerinin vesayeti altında siyaset yapmaya çalışan bir öge var. Hiçbir vakit gerçek bir siyasi sorunun ortada olduğunu söylemek mümkün olmuyor. Ben inanıyorum ki bu fırsat penceresini değerlendirirlerse Türkiye ve bölge için büyük bir açılım olur. Bunu değerlendirmeme yolunda bir adım atarlarsa, öbürleri bunların aklını çelerse 2013’te çeldiği üzere kendi bilecekleri iş. Biz her türlü senaryoya hazırız.

“TRUMP’IN ADIMLARI AVRUPALILARI PANİK HALE GETİRDİ”

Financial Times’a verdiğim “Cin şişeden çıktı” telaffuzuyla kastettiğim şuydu: ABD’nin Avrupa ile münasebetlerde Ukrayna üzerinden gündeme getirdiği birtakım argümanlar, telaffuzlar ve hareketlerine bakınca Avrupalı aktörler için geri dönülemez bir noktaya girildiğini görüyoruz. Bu bizim bilhassa bir senaryo olarak son birkaç yıldır belli etraflarda dillendirdiğimiz bir mevzuydu fakat son 3 ayda bu ihtimalin çok süratli halde hayata geçtiğini görüyoruz.

Avrupalılar şunu görüyorlar: Uzun vakittir kendi güvenliklerini ABD’ye bağlamışlar. Bu ABD’nin hami çemberini kaldırın her şeyin bozulacağı görülüyor esasen. Avrupalılar fakat bunu uzun yıllar kendilerinin yaptığını düşündüler. ABD artık bu esirgeyici şemsiyeyi çekebileceğini söyleyince Trump’ın attığı bu adımlar Avrupalıları daha da panik hale getirdi. Rasyonel çıkarımı yaparak kendi güvenliklerini yüzde 100 ABD’ye bağlayamayacakları tarafında karar verdiler. Orta ve uzun vadede ABD’nin sağladığı kabiliyetleri kendilerinin geliştirip artık ABD’den güvenlik konusunda bir bağımlılığı azaltmaya yönelik durum başladı. Cin şişeden çıktı, derken bunu kastettim.