Irak-Türkiye boru çizgisinin 2 yıl ortadan sonra devreye alınıyor

Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani, Ceyhan Limanı üzerinden petrol ihracatına tekrar başlanacağını duyurdu.

Bu duyurunun akabinde, Irak-Türkiye petrol boru çizgisinin tekrar faaliyete geçmesine bir adım daha yaklaşıldı.

IRAK, CEYHAN LİMANI ÜZERİNDEN PETROL İHRACATINA BAŞLIYOR

Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani’nin, Irak Petrol Pazarlama Şirketi (SOMO) aracılığıyla Ceyhan Limanı üzerinden petrol ihracatına yine başlanacağını duyurmasının akabinde, Irak-Türkiye petrol boru çizgisinin yine faaliyete geçmesine bir adım daha yaklaşıldı.

Abdulgani, 28 Şubat’ta yaptığı açıklamada SOMO aracılığıyla Ceyhan Limanı üzerinden petrol ihracatına başlanacağını açıkladı.

İLK ETAPTA 185 BİN VARİL AKTARILACAK

İlk etapta günlük 185 bin varil olarak başlayacak ihracatın, federal bütçede öngörülen kapasiteye ulaşana kadar kademeli olarak artırılacağını belirtti.

DURDURULAN PETROL AKIŞI YİNE YAPILACAK

Böylece, Bağdat ve Erbil idareleri ortasındaki uyuşmazlık nedeniyle 25 Mart 2023’te durdurulan petrol akışının, yaklaşık 2 yıl sonra yine başlayabileceği konusu gündeme geldi.

IKBY İLE MUTABAKAT SÜRECİ

Irak Meclisi, 2 Şubat‘ta Irak Kürt Bölgesel İdaresi’nde (IKBY) faaliyet gösteren memleketler arası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse etmeye yönelik bütçe yasasında değişiklikleri onaylayarak, bölgede çıkarılan petrolün taşınma maliyetini varil başına 16 dolar olarak belirledi.

TÜRKİYE İÇİN KRİTİK GELİŞME

Bu adım, Türkiye’ye petrol ihracatının tekrar başlaması için kritik bir gelişme olarak değerlendirildi.

“TÜRKİYE İLE PROSEDÜRLER YÜRÜTÜLÜYOR”

Ardından Irak Petrol Bakanı Abdulgani, 4 Şubat‘ta yaptığı açıklamada, IKBY petrolünün SOMO’ya teslim edileceğini ve ihracatın Ceyhan Limanı üzerinden gerçekleştirilmesi için Türkiye ile gerekli prosedürlerin yürütüldüğünü duyurdu.

Abdulgani 17 Şubat‘ta ise ihracatın bir hafta içinde yine başlayacağını belirtti. Birebir gün IKBY Doğal Kaynaklar Bakanı Vekili Kemal Muhammed de sürecin marta kadar tamamlanabileceğini ifade etti.

Irak Petrol Bakanlığı, 22 Şubat’ta ihracatın tekrar başlatılmasına yönelik prosedürlerin tamamlandığını açıkladı ve IKBY yetkililerinden, üretilen petrolün Irak-Türkiye boru sınırı ve Ceyhan Limanı üzerinden ihracatı için SOMO’ya devredilmesini talep etti.

Ardından IKBY hükümeti, 23 Şubat’ta petrol ihracatının yine başlatılması konusunda Irak ile muahedeye varıldığını duyurdu. Tarafların petrol boru sınırının incelenmesi için ortak bir teknik takım kurduğu belirtildi.

25 Şubat‘ta ise Irak Petrol Bakanı Abdulgani, boru hattının ihracata hazır olduğunu ve iki gün içinde sevkiyatın başlamasının beklendiğini açıkladı.

IKBY üzerinden yapılan petrol ihracatı için bütçe yasasında belirlenen ölçünün günlük 300 ila 325 bin varil olduğunu kaydeden Abdulgani, bunun bir kısmının iç tüketim için kullanılacağını, geri kalanının ise ihraç edileceğini belirtti.

ABD VE RUSYA SÜRECE DESTEK VERİYOR

IKBY Başkanı Neçirvan Barzani, 26 Şubat’ta yaptığı açıklamada, bölgedeki petrolün Ceyhan Limanı üzerinden yakında yine ihraç edilmesini beklediklerini söyledi. Sürecin önündeki tek mahzurun şirketlerin finansmanı üzere teknik sıkıntılar olduğunu belirten Barzani, ABD’nin bu hususta destekleyici ve teşvik edici bir rol üstlendiğini vurguladı.

Barzani, ABD’nin Irak ve IKBY’nin temel ortağı olduğunu söz ederek, süreçte Amerikalı ve Rus şirketlerin de etkin rol oynadığını söyledi.

IRAK’TAN TÜRKİYE’YE PETROL AKIŞINDAKİ KESİNTİ YAKLAŞIK 20 MİLYAR DOLAR KAYIP YARATTI

Bağdat ve Erbil idareleri ortasındaki uyuşmazlık nedeniyle Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatının durması, bölgede yaklaşık 20 milyar dolarlık ziyana yol açtı.

BARZANİ AÇIKLAMA YAPTI

IKBY Başbakanı Mesrur Barzani, Ağustos 2023’te X platformundan yaptığı açıklamada, Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ile Erbil’de gerçekleştirdikleri görüşmede, petrol ihracatının Ceyhan üzerinden yine başlatılmasının kıymetine dair mutabakata vardıklarını duyurmuştu.

“SORUNDAN TÜRKİYE SORUMLU DEĞİL”

Bayraktar ise Nisan 2024’te yaptığı açıklamada, Irak-Türkiye boru çizgisindeki meselelerden Türkiye’nin sorumlu olmadığını vurgulamış, çizginin 4 Ekim 2023 prestijiyle çalışmaya hazır olduğunu lakin Erbil ve Bağdat ortasındaki uyuşmazlıkların süreci olumsuz etkilediğini belirtmişti.

Türkiye’ye petrol akışının yine başlaması durumunda Ankara-Bağdat bağlantılarının güzelleşmesine katkı sunması bekleniyor.

UZMAN YORUMU

Washington Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü Konuk Öğretim Üyesi Kate Dourian, yaptığı değerlendirmede, IKBY bölgesinde faaliyet gösteren yabancı şirketlerin petrolü SOMO’ya devretmeyi istemeyebileceğini söyledi.

“HATTIN TEKNİK DURUMU ÖNEMLİ”

Dourian, bu sebeple birden fazla değişkenin hesaba katılması gerektiğini söz ederek, “Bu durum Bağdat’ın tek seçeneğinin Kerkük ve Kar Group tarafından işletilen Khurmala alanından kendi petrolünü ihraç etmek olduğu manasına geliyor. Başka taraftan yaklaşık 2 yıldır devre dışı olan boru sınırının teknik durumu da bir başka belirsizlik olarak öne çıkıyor.” dedi.

BÖLGEDEN İHRACATIN YİNE BAŞLAMASINA YÖNELİK ATILAN ADIMDA TRUMP İDARESİ ETKİLİ

İhracatın tekrar başlaması durumunda global arz istikrarlarının fazla etkilenmeyeceğini belirten Dourian, şunları kaydetti:

Petrol ihracatını tekrar başlatmaya yönelik adımın ABD Başkanı Donald Trump’tan gelen baskıya cevap olarak gerçekleştiği kanaatindeyim. Aslında baskı direkt Trump’tan değil, Trump idaresinden geliyor. Daha evvel Washington idaresinin, Irak’ın kuzey bölgesindeki petrolün ihracatının sürdürülmesi gerektiğini aksi taktirde ülkenin İran’a yönelik ‘maksimum baskı’ siyasetinin bir kesimi olarak ABD yaptırımlarıyla karşı karşıya kalacağını söylediği belirtilmişti. Öte yandan, ihracatın tekrar başlaması durumunda global arz istikrarlarının fazla etkileneceğini düşünmüyorum zira Irak, OPEC+ kotasına ahenk sağlamak için federal denetim altındaki güney alanlarındaki üretimini kısmak zorunda kalacak.